به نقل از «عصر ایران»

رمزآلودترین گفتگوی تاریخ فلسفه و عرفان؛ ابن‌رشد و ابن‌عربی به یکدیگر چه گفتند؟

تاریخ انتشار: ۲۰ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۰۸۸۱۰۹

ابن رشد فیلسوفی است که به دلیل تلاش‌هایش برای ترکیب فلسفه و مذهب، از جنبه‌های مختلف هم مورد انتقاد بوده و هم تحسین شده است. ابن عربی در «فتوحات مکیه» از او به عنوان «یکی از بزرگترین اساتید تفکر عقلی» یاد کرده است.

به گزارش فرادید، ابن‌رشد در آثار خود اهمیت بی‌سابقه‌ای به «عقل» و تفکر نظری داد؛ او فلسفه را وسیله دستیابی به حقیقت مطلق معرفی کرد و جایگاه آن را در قله همه علوم قرار داد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

او نه تنها استدلال می‌کرد که فلسفه جایز است، بلکه آن را برای برخی همچون یک ضرورت مسلم در نظر می‌گرفت.

ابن رشد همچنین اعتقاد داشت که حتی کتاب‌های مقدس در جایی که با عقل در تضاد باشند باید به صورت تمثیلی در نظر گرفته شوند و به همین دلیل است که فقط «فیلسوفان» باید آن‌ها را تفسیر کنند.

ملاقات ابن عربی و ابن رشد

ابن عربی، یکی از نامدارترین عارفان سنت عرفانی اسلام، هنوز نوجوان بود که آوازۀ فتوحات و مکاشفات عرفانی‌اش در اندلس پیچید و ابن‌رشد درخواست کرد که با او ملاقات کند. ابن رشد از دوستان صمیمی پدر ابن عربی بود و درباره بینش‌ها و دانش‌های روحانی پسر جوان بسیار شنیده بود.

این ملاقات عجیب و رمزآلود طبق روایت خود ابن عربی اینگونه اتفاق افتاده است: وقتی ابن عربی وارد منزل ابن‌رشد می‌شود، فیلسوف از جای برخاسته و خوش‌آمد می‌گوید و در حین خوش‌آمدگویی می‌گوید: «آری»؛ ابن عربی هم در جواب می‌گوید: «آری».

ابن رشد شادمان می‌شود. اما سپس ابن عربی می‌گوید: «نه»، ابن رشد مضطرب می‌شود و به تردید می‌افتد. سپس ابن‌رشد می‌پرسد: «در اشراق عرفانی و الهام الهی چه راه حلی یافته‌ای؟ آیا آنچه یافته‌ای منطبق بر آن چیزی است که تفکر عقلی به آن رسیده است؟» ابن‌عربی پاسخ می‌دهد: «آری و نه».

خود ابن عربی در فتوحات مکیه می‌نویسد: «بین این «آری و نه» ارواح از اجسام فرار می‌کنند و گردن‌ها از بدن‌ها جدا می‌شوند». ابن‌رشد وقتی این پاسخ «آری و نه» را می‌شنود رنگش می‌پرد و با تنی لرزان به روی زمین می‌نشیند.

تفاوت عرفان و فلسفه

این دیدار کوتاه و معماگونه به نمادی از تقابل دو مکتب فکری فلسفی و عرفانی تبدیل شده است؛ تقابل میان «علم» و «معرفت»؛ دو نوع متفاوت از دانش که یکی از آن‌ها «منطقی، تحلیلی و زبانی» است و دیگری «شهودی، تجربی و تا حد زیادی غیرکلامی».

اولی شامل جمع آوری و پردازش اطلاعات است، در حالی که دومی شامل یک تجربه مستقیم از موضوع دانش است. عقل گرایی ابن‌رشد آن مسیری است که می‌تواند به «اطلاعاتی» درباره خدا برسد، اما ابن‌عربی خداوند را در یک تجربۀ زنده درمی‌یابد.

«آری و نه»

اما این به آن معنا نیست که ابن عربی ضد فلسفه بود؛ تقریباً همه آثار او به مسائل بسیار پیچیده فلسفی می‌پردازند و می‌توان گفت که جهان بینی او به همان اندازه که عرفانی و شهودی است متکی بر مباحث نظری هم هست.

در واقع ویژگی خاص دیدگاه ابن‌عربی این است که می‌خواهد دو نگاه متفاوت به هستی را در یک منظر واحد جمع کند. از نظر او هر چیزی که وجود دارد، شیوه‌ای منحصر به فرد از ظهور «هستی» است.

ابن‌عربی در یکی از عبارات معروف خود می‌نویسد که همه چیز همزمان هم خداست و هم خدا نیست. به عبارت دیگر از منظر ذات الهی، همه چیز یکی است، زیرا همه چیز تجلی یک هستی واحد الهی است، اما از یک منظر دیگر، هر چیزی به این دلیل که یک تجلی منحصر به فرد از هستی است از سایر چیزها جدا می‌شود.

به همین دلیل، ابن‌عربی می‌خواهد به ما بیاموزد که معرفت ما کامل نخواهد شد مگر اینکه بتوانیم از یک سو حضور خداوند در موجودات و از سوی دیگر تعالی و جدایی او از موجودات را همزمان درک کنیم.

یکی از تعابیر او در این خصوص عبارت «دو چشم دل» است؛ چشم عقل غیریت و تعالی خداوند از موجودات را درک می‌کند، در حالی که چشم تجربۀ عرفانی شاهد وحدت موجودات و حضور الهی در آن‌هاست. اگر یک «چشم» قدرتمندتر از دیگری باشد، «دید» ما ناقص است.

شاید منظور از «آری و نه» در گفتگوی ابن عربی با ابن رشد همین بوده باشد؛ تجربۀ عرفانی هم با درک نظری از هستی سازگار است و هم با آن تفاوت دارد؛ درک نظری و فلسفی تنها یک «چشم» است که بدون گشوده شدن چشم دیگر و دیدن همزمان «جدایی و وحدت»، دید ناقصی خواهد داشت. «لازم» و درست بودن درک نظری، آری؛ «کافی» بودن آن، نه.

کانال عصر ایران در تلگرام

منبع: عصر ایران

کلیدواژه: محی الدین ابن عربی ابن رشد ابن عربی آری و نه ابن رشد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۰۸۸۱۰۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تنش در جلسه شورای شهر تهران؛ ترک جلسه برخی اعضا موقع سخنرانی زاکانی

به گزارش خبرآنلاین، تعدادی از اعضای شورای شهر تهران در آغاز سخنرانی شهردار تهران صحن علنی را ترک کردند و حدنصاب جلسه به ۱۳ عضو رسید.

به گزارش ایسنا، در جلسه صبح امروز شورای شهر محسن هرمزی معاون حمل و نقل شورای شهر تهران گزارشی از وضعیت حمل و نقل عمومی و ورود ناوگان جدید ارائه کرد که سوالاتی از سوی اعضای شورای شهر تهران مطرح شد و اعضای شورا در مورد چرایی عدم رویت قراردادها و نحوه ورود ناوگان سوالاتی را مطرح کردند.

محمد آخوندی رئیس کمیسیون بودجه شورای شهر در واکنش به سوالات و اعتراضات اعضاء در مورد قراردادهای چین و نحوه ورود اتوبوس و واگن مترو، سایر اعضای شورا را به دینداری توصیه کرد.

وی با اشاره به اینکه عملکرد ۳۰ ماهه اول شهرداران در ادوار گذشته را بررسی کنید، تصریح کرد: عملکرد آقای احمدی نژاد و آقای قالیباف در ۳۰ ماهه مشخص است، آقای قالیباف ۱۲ سال شهردار تهران بودند آیا اقداماتی که انجام دادند همه در ۳۰ ماهه اول فعالیت‌شان بوده است؟ قرارداد چین یکی از بزرگ‌ترین قراردادهای تاریخ شهرداری است؛ اما دائم سرکوب می‌کنید، سوال من از همکاران در شورا این است آیا ابهاماتی که نسبت به قرارداد داشتید پیش از بیان در صحن شورا، به معاونت حمل و نقل گفته اید؟ آدمی معلوم الحال که وضعیت آن مشخص است حرفی را در فضای مجازی منتشر کرده، اگر خودمان را ید واحد با شهرداری ببینم، از شهرداری توضیح می‌خواهیم و اگر اشتباه کرده بودند توضیح بخواهیم. قطعا خود بنده اولین نفر هستم که از شهردار توضیح می‌خواهم اما اگر اشتباهی نبوده، چرا باید خودزنی کنیم؟ باید همه کمک کنیم این قرارداد به سرانجام برسد.

تعدادی از اعضای شورا همچون شربیانی، امانی، اقراریان، سروری و غیره درخواست پاسخگویی به جو ایجاد شده در شورای شهر را داشتند که مهدی چمران رئیس شورای شهر با تأکید بر این‌که باید سخنان و تذکرات پیرامون گزارش باشد و نباید اعضا جواب یکدیگر را بدهند و بر همین اساس اعضای شورای شهر به احترام چمران از بیان نظرات انتقادی خود پیرامون سخنان آخوندی عضو شورای شهر تهران اجتناب کردند.

در ادامه شهردار تهران که در جلسه حضور داشت خواستار پاسخگویی به اعضای شورای شهر شد که تعدادی از اعضای شورا عباسی، اقراریان، امانی، قائمی، تشکری هاشمی، نجفی و شربیانی جلسه را ترک کردند که شهردار تهران در واکنش به این رفتن گفت حرف درست زدید، بشینید و بشنوید که اعضای شورا جلسه را ترک کردند.

مهدی چمران همچنین در خلال پاسخ اعضا به یکدیگر پس از ارائه گزارش معاونت حمل و نقل شهرداری تهران و ایجاد تشنج در صحن شورای شهر تهران گفت: نباید اعضا جواب یکدیگر را بدهند. اگر می‌خواهید جواب یکدیگر را بدهید در اتاق‌هایتان بنشینید، خوش و بش کنید یا دعوا کنید و جواب یکدیگر را بدهید. این دوستان در صحن شورا ننشستند که شاهد پاسخ اعضا به یکدیگر باشند.

وی خطاب به شربیانی که قصد ارائه تذکر داشت، اظهار کرد: شما حق ندارید در مورد دیگران صحبت کنید. باید در مورد موضوعات حمل و نقلی صحبت کنید و در مورد موضوعات دیگر نباید صحبت کنید.

در ادامه شربیانی در وقت ارائه تذکر خود گفت: تقارن بسیار تلخی است که ریاست شورا اعلام کند شما نباید صحبت کنید. اصل شورا تضارب آراء است. اگر به عنوان رئیس می‌فرمایید من صحبت نکنم سکوت می‌کنم و تشکر می‌کنم.

در ادامه بار دیگر چمران خطاب به اعضای شورا گفت: شلوغ نکنید، هر چیزی در جای خود و به موقع خود درست است. اگر قرار باشد هر کسی پاسخ عضو دیگر را بدهد باید تا شب جواب یکدیگر را بدهیم. باید با هم مشورت درست انجام دهید.

به گزارش ایسنا، در حال حاضر تنها در صحن علنی ۱۳ عضو شورا حضور دارند.

233233

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1900669